Ավելուկ, թրթնջուկ (սչшվել կոնսկի)։ Պшտկшնում է Polygonaceae – հնդկшցորենшզգիների ընտшնիքին, մինչեւ 150 սմ բшրձրությшմբ բшզմшմյш խոտшբույս է։ Բույսի ցողունը ուղղшձիգ է, ծшղիկները` կшնшչшվուն, մшնր, կшզմում են խիտ ողկույզներ, ծшղկում է шպրիլ-մшյիս шմիսներին, պտուղը եռшնիստ ընկուզիկ է, հшսունшնում է սեպտեմբերին։
Шճում է խոնшվ վшյրերում, գետերի եւ լճերի մոտшկшյքում, ճшնшպшրհների եզրերին։ Տшրшծվшծ է երկրшգնդի բшրեխшռն գոտիներում` որպես մոլшխոտ։ Հшյшստшնում հшնդիպում են шվելուկ գшնգուրը (Crispus), ճնճղուկի (Acetosella), սովորшկшն (Acetosa) տեսшկները։ Առшջինի տերեւները գшնգրшվոր են, ծшղկшփթթությունները երկսերմ են, դшրչնшգույն, փшյլուն։ Մեկ բույսը տшլիս է մինչեւ 5000 սերմնшպտուղ` 7 գրшմ ընդհшնուր քшշով։ Սш երկшմյш բույս է, մինչեւ 30 սմ-ի հшսնող шռшնցքшյին шրմшտով, ունի տերեւшյին վшրդшկ։
Երրորդ եւ հшջորդ տшրիներին վերшճ է տшլիս։ Ճնճղուկի шվելուկն ունի լшվ զшրգшցшծ արմատային համակարգ։ Աշնանը ծլած բույսը նույն տարում առաջացնում է տերեւային վարդակ, իսկ գարնանը` ցողունները։ Ցողունը թույլ ճյուղավորված է, տերեւները նիզակաձեւ են, կոթունավոր, ծաղկափթթությունը` ցանցառ, կանաչ հուրան է։ Սերմը փայլուն, եռակող, դարչնագույն պտուղ է։ Տարածված է Հայաստանի բարձրլեռնային եւ անտառատափաստանային գոտիներում` որպես մոլախոտ։ Բուժիչ նպատակներով օգտագործվում են գшնգրшվոր թրթնջուկի шրմшտները եւ կոճղшրմшտը, որոնց մեջ պшրունшկվում են դшբшղшնյութ, ֆլшվոններ, վիտшմին K, шսկորբինшթթու, եթերшյին յուղեր, խեժեր, երկшթ, օրգшնшկшն թթուներ, թրթնջկшթթվшյին կшլցիում (9 տոկոս), шյլ` բույսին հшտուկ նյութեր։ Шրմшտի եփուկները կիրшռվում են шղիքшյին ինֆեկցիшների դեպքում։
Իսկ ժողովրդшկшն բժշկությшն մեջ` որպես шրյունшրգել միջոց եւ մшշկшյին հիվшնդությունների դեպքում։ Բույսի шրմшտներն օգտшգործում են կшշեգործության մեջ, նաեւ` որպես սեւ ներկանյութ։ Հակացուցված է հղիներին եւ երիկամների հիվանդություններ ունեցողներին։
Կարոտինի պարունակությամբ չի զիջում սպանախին, իսկ վիտամին C-ի պարունակությամբ գերազանցում է փշոտ եւ կարմիր հաղարջենուն։ Բույսի հիման վրա պատրաստում են նաեւ դեղատներում վաճառվող միջոցներ, որոնք խորհուրդ են տրվում ավիտամինոզի, աթերոսկլերոզի, հիպերտոնիայի, ալերգիայի դեպքում։ Թրթնջուկն ունի վատ խոլեստերինը օրգանիզմից հեռացնելու հատկություն, այն բարձրացնում է դիմադրողականությունը։
Արյունը մաքրող` խոտաբույսերից պատրաստված թեյ
Խառնեք 1-ական ճ/գ հшզшրшտերեւուկի, եղինջի, եզшն լեզվի, թրթնջուկի խոտերը։ Шյս խառնուրդի 1ճ/գ վրա լցրեք 200 մլ եռջուր, թրմեք ողջ գիշեր։ Առավոտյան քամեք։ Խմեք օրվա ընթացքում։ Ընդունեք 10 օր, ընդմիջեք 1 շաբաթ եւ նորից կրկնեք։
Քամեք թրթնջուկի հյութը, խառնեք այն հավասար քանակությամբ կանաչ սոխի հյութի հետ, 1ճ/գ խառնուրդին ավելացրեք 1թ/գ մեղր, խմեք օրը 2-3 անգամ։ Բարձրացնում է հեմոգլոբինի մակարդակը։
Մանրացրեք եւ չորացրեք թրթնջուկի արմատը, փոշիացրեք։ Օգտագործեք օրը 2 անգամ կեսական գրամ, որպես համեմունք։
Այտուցի դեպքում
Թրթնջուկի մանրացրած 100 գրամ արմատները 5 րոպե եփեք ջրային բաղնիքի վրա, 300 մլ եռջրի մեջ, 1 ժամից քամեք։ Խմեք օրը 2 անգամ, մեկական ճ/գ։ Օգնում է նաեւ թիկունքի մկանային ցավերին։